25 onvergetelijke bezienswaardigheden in Malta

Klein van formaat, groots in beleving: dat is Malta. Dit zonnige eilandstaatje in de Middellandse Zee combineert eeuwenoude cultuur met adembenemende natuur. Van de barokke pracht van Valletta tot mysterieuze tempelruïnes, van ruige kliffen tot goudgele stranden – overal wacht een nieuw hoogtepunt. Het land bestaat uit drie eilanden: het grootste heet ook Malta, het tweede eiland is Gozo en het derde ligt daartussenin, Comino. Huur een auto en maak een roadtrip langs middeleeuwse steden, archeologische vindplaatsen, imposante kerken, spectaculaire kliffen en strandjes aan magnifieke baaien.

De eilanden liggen midden in de Middellandse Zee, net ten zuiden van Sicilië, en bieden een heerlijke combinatie van lekker ontspannen aan het strand, opsnuiven van cultuur in het binnenland en actieve watersporten aan de kust. Bossen, rivieren of meren vind je er niet, maar Malta heeft wel spectaculaire natuurwonderen. De steden combineren eeuwenoude monumenten met een levendige caféscene. Je kunt het allemaal in je eigen tempo ontdekken als je in Malta een auto huurt.

Het hoofdeiland heeft de reputatie een feestbestemming te zijn, maar dat geldt zeker niet voor heel Malta. Nachtclubs vind je vooral in St. Julian’s en in de zomermaanden zijn er enkele openluchtclubs in het binnenland. Wie rust zoekt, kan het feesttoerisme gemakkelijk vermijden.

1. Valletta

Malta’s charmante hoofdstad Valletta is de kleinste hoofdstad van Europa, zowel qua inwoners als oppervlakte. Maar net als op de rest van de archipel geldt ook hier: er is ontzettend veel te zien in een klein gebied. Het is een waar openluchtmuseum met barokke paleizen, historische monumenten, pittoreske steegjes en adembenemende uitzichten op de Middellandse Zee.

Van buiten is de St. John’s Co-Cathedral wat sober, maar eenmaal binnen val je van de ene verbazing in de andere. Het interieur is rijk gedecoreerd met fresco’s en beeldhouwwerk, met als pronkstuk het beroemde schilderij De onthoofding van Johannes de Doper van Caravaggio.

Het Grootmeesterspaleis huisvest de president en het parlement en is daarom slechts beperkt toegankelijk. Bijzonder indrukwekkend is de collectie harnassen, zwaarden en kanonnen van de Orde van Malta. De voormalige privétuinen van de ridders, de Barrakkatuinen, zijn tegenwoordig openbaar en bieden een prachtig uitzicht over de haven en de Drie Steden. Iedere dag (behalve zondag) worden om 12.00 en 16.00 uur de kanonnen vanaf de kade afgevuurd.

Op de noordoostpunt van Valletta ligt het imposante Fort Saint Elmo. Het werd in de zestiende eeuw gebouwd om aanvallen van de Ottomanen te weerstaan, maar speelde ook later een rol in veldslagen, het laatst tijdens de Tweede Wereldoorlog.

2. De Drie Steden

Vanaf de Barrakkatuinen zie je aan de overkant drie historische stadjes liggen: Birgu, Senglea en Cospicua. Je bereikt ze eenvoudig per veerboot of watertaxi, maar ook met de auto (er zijn parkeerterreinen vlak voor de ingang van de schiereilanden).

Deze vestingstadjes met hun smalle straatjes, imposante forten en het Inquisiteurspaleis geven een prachtig inkijkje in de Maltese geschiedenis. Aanraders zijn Fort Saint Angelo, de charmante straten van Birgu en het uitzicht vanaf de Gardjolatuin in Senglea. Bij die tuin is bovendien een ruime parkeerplaats.

3. Marsaskala

Het vissersdorp Marsaskala ligt prachtig aan een inham aan de oostkust van Malta. Vooral ’s avonds is een wandeling over de promenade langs de baai een aanrader. Ten zuiden van het dorp ligt een klein zandstrand, St. Thomas Beach, dat heel geleidelijk afloopt en daardoor perfect is voor kleine kinderen.

Iets verderop kun je een wandeling maken langs pittoreske kalksteenkliffen met als hoogtepunt het Munxar Window. Langs deze kust vind je meer natuurlijke bruggen, tunnels, poelen en grillige rotsformaties, onder meer rond de baai Il-Ħofra ż-Żgħira.

4. St. Peter’s Pool / Il-Kalanka

Een van de bekendste plekken aan de oostkust is St. Peter’s Pool: een rotsachtige baai met witte kliffen en turquoise water. Perfect om te zwemmen en van de klif te springen. In het hoogseizoen is het er echter extreem druk, en zelfs in het laagseizoen ben je er zelden alleen.

Met een huurauto kun je gemakkelijk langs de kust rijden en rustigere alternatieven zoeken. Een aanrader is Il-Kalanka, een natuurlijke baai die iets verder naar het zuiden ligt.

5. Marsaxlokk

Marsaxlokk is een van Malta’s mooiste vissersdorpjes. In de baai dobberen kleurrijke vissersboten, de luzzu, geschilderd in felle tinten geel, rood, groen en blauw. Op de boeg staat vaak het oog van Horus, dat vissers bescherming biedt op zee.

Op zondag is er een grote markt waar je naast vis ook allerlei lokale specialiteiten vindt. Langs de boulevard liggen talloze restaurants met vers gevangen vis en zeevruchten – ideaal voor een ontspannen lunch met uitzicht op zee.

6. Blauwe Grot

Net ten zuiden van het vliegveld ligt de kleine haven van Wied iż-Żurrieq, vooral bekend om boottochten naar de beroemde Blauwe Grot. Strikt genomen gaat het niet om één grot, maar om een reeks zeegrotten, waarvan de grootste de naam Blauwe Grot draagt. Het water is er kraakhelder en diepblauw, wat zorgt voor spectaculaire kleuren.

Wie liever niet het water opgaat, kan boven de grot terecht bij een gratis uitkijkpunt met een fantastisch panorama. Het loont de moeite om hier vroeg op de dag te komen, zodat je in relatieve rust kunt genieten van het uitzicht.

7. Ħaġar Qim – megalithische tempels

Op een steenworp afstand van de Blauwe Grot liggen de tempelcomplexen Ħaġar Qim en Mnajdra. Deze megalithische bouwwerken behoren tot de oudste vrijstaande structuren ter wereld en zijn een indrukwekkend bewijs van de Maltese prehistorie.

Ze werden ruim vijfduizend jaar geleden gebouwd met enorme kalksteenblokken, sommige wel vijf meter hoog en twintig ton zwaar. Waarschijnlijk dienden ze voor religieuze rituelen, offers en zonneobservaties. Beide complexen zijn tegenwoordig overdekt ter bescherming tegen weer en wind – niet erg fraai, maar wel begrijpelijk.

8. Het Ħal-Saflieni Hypogeum

Malta’s beroemdste archeologische plek is het Ħal-Saflieni Hypogeum in Paola. Het is een unieke archeologische site: een ondergrondse tempel en necropolis die ongeveer zesduizend jaar oud is. De gangen en kamers zijn uitgehouwen in de rots en dienden zowel religieuze als begrafenisdoeleinden.

Omdat de site uiterst kwetsbaar is, wordt er dagelijks maar een beperkt aantal bezoekers toegelaten. Tickets moet je daarom ruim van tevoren reserveren, zelfs in het laagseizoen. Reken op minstens twee maanden vooraf reserveren.

9. Rabat

Tijdens je roadtrip door Malta mag je Rabat niet missen. De stad heeft prachtige oude huizen met kleurrijke houten erkers, smalle steegjes waar je heerlijk kunt verdwalen en uitstekende restaurants.

In het centrum staat de Sint-Pauluskerk, gebouwd in de veertiende eeuw boven de grot waar de apostel Paulus zich volgens de overlevering schuilhield na een schipbreuk bij Malta. Deze Catacomben van Sint-Paulus werden aangelegd door de Romeinen als een begraafplaats die destijds net buiten de stad lag.

Niet ver daarvandaan vind je de Catacomben van Sint-Agatha, onder een kerk met dezelfde naam. Deze ondergrondse gangen werden gebruikt door vroege christenen die zich verborgen voor vervolging.

10. Mdina

Het volledig ommuurde Mdina is de voormalige hoofdstad van Malta en veel ouder dan Valletta. Je moet je huurauto buiten de stadsmuren parkeren, want in de oude stad is gemotoriseerd verkeer niet toegestaan. Mdina heeft daarom de bijnaam ‘de stille stad’. Vlak buiten de stadspoort is een parkeerterrein, maar je kunt vanuit het centrum van Rabat ook lopend naar Mdina, want de twee steden liggen aan elkaar vast.

Fans van de tv-serie Game of Thrones herkennen de stadspoort meteen. Eenmaal binnen leiden de kronkelige straatjes je terug naar de middeleeuwen – alsof je op een filmset loopt, maar dit is echt. Hoogtepunten zijn St. Paul’s Cathedral, een barokke kerk met prachtige plafondschilderingen en een marmeren altaar, en het Palazzo Falson, een aristocratisch huis uit de dertiende eeuw vol schilderijen en historische objecten. Ook Casa Gourgion, ingericht als een achttiende-eeuws herenhuis, is de moeite waard.

Vanaf de stadsmuren geniet je van een panoramisch uitzicht over heel Malta. Kom ’s ochtends vroeg of later op de avond voor een rustige ervaring zonder dagjesmensen.

11. Rotunda van Mosta

Een van de indrukwekkendste gebouwen van Malta staat in het stadje Mosta: de Rotunda. Deze neoklassieke kerk domineert de stad met haar gigantische koepel, de op drie na grootste van de wereld. Tijdens een rondleiding kun je naar het balkon van de koepel, vanwaar je een spectaculair uitzicht hebt over het interieur.

De kerk werd wereldberoemd tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen een vliegtuigbom door het dak viel terwijl honderden mensen binnen waren. Het projectiel ontplofte niet – een gebeurtenis die bekendstaat als ‘het wonder van Mosta’.

12. Dingli Cliffs

Vanaf Rabat rijd je in tien minuten naar de hoogste kliffen van Malta: de Dingli Cliffs. Ze rijzen zo’n 250 meter boven de zee uit en vormen de perfecte plek om een spectaculaire zonsondergang mee te maken. Tegen de avond kleuren de rotsen goudgeel en oranje.

Je kunt hier prachtige wandelingen maken, maar wees voorzichtig en blijf uit de buurt van de rand, zeker wanneer het hard waait. Op de vele bankjes kun je ontspannen genieten van het panoramische uitzicht op de Middellandse Zee.

13. Popeye Village

Speciaal voor de film Popeye uit 1980 werd op Malta een dorpje gebouwd. Dit kleurrijke filmdecor met houten huisjes is tegenwoordig een klein attractiepark, compleet met fotospots, animaties, waterpret en mascottes. Je kunt er bovendien een kijkje achter de schermen nemen. Voor filmliefhebbers en gezinnen is het een leuk uitstapje, maar je kunt ook volstaan met het uitzicht vanaf de kliffen aan de overkant.

14. Coral Lagoon

Aan de uiterste noordwestpunt van het eiland Malta vind je een werkelijk indrukwekkend gat in de rots. Je kunt je huurauto parkeren op vijf minuten loopafstand van deze magische plek. Er zijn fantastische mogelijkheden om te snorkelen en duiken, maar je kunt het blauwe water ook simpelweg van boven bekijken. Echte waaghalzen springen vanaf de klif in het water, maar zorg dan wel dat iemand anders een bootje heeft gehuurd in het nabijgelegen Little Armier Bay om je weer uit het water te halen!

Gozo

Vlak bij de Coral Lagoon kun je vanuit Cirkewwa in 25 minuten de oversteek maken naar Mġarr op het kleinere Gozo. Je huurauto kan mee op deze veerboot en het tarief is heel redelijk. Gozo is een idyllisch eiland met indrukwekkende kliffen, rustige stranden en charmante dorpjes.

15. Victoria en de Citadel

Victoria (ook wel Rabat genoemd) is de hoofdstad van Gozo, waar de imposante citadel de skyline domineert. Aan de westkant van de vesting kun je de auto parkeren. Een deel van de stad is fraai gerestaureerd, een ander deel bestaat nog uit ruïnes – minstens zo boeiend om te verkennen. De barokke kathedraal heeft een rijk versierd interieur. In het Archeologisch Museum kun je je verdiepen in de rijke geschiedenis van het eiland, van de prehistorie tot de vroegmoderne tijd.

Gozo is veel vruchtbaarder dan het grotere eiland Malta. Dat merk je op de dagelijkse markt op het Onafhankelijkheidsplein (Pjazza Indipendenza), waar volop verse producten uit de regio worden verkocht.

16. De grot Tal-Mixta

Aan de noordkust van Gozo vind je het beroemdste uitkijkpunt van het eiland, de grot Tal-Mixta. Als je er met de huurauto vanuit Nadur naartoe rijdt, zie je langs de weg een bordje dat het terrein aangeeft om te parkeren. Vanaf hier is het een korte wandeling naar de ingang.

Via een trap daal je af naar de hoofdgrot, die een sprookjesachtig uitzicht biedt over Ramla Bay met zijn rode zandstrand. Het kan er druk zijn, maar er is een alternatief: via een kleine opening aan de rechterkant klim je naar buiten en bereik je een veel rustiger uitkijkpunt, net zo mooi en vaak helemaal verlaten.

17. Zoutpannen van Gozo

Het meest iconische fotomotief van Gozo zijn waarschijnlijk de zoutpannen aan de noordkust. Meteen ten westen van de baai Xwenji liggen de eerste, maar als je iets verder doorrijdt met je huurauto (de kustweg is hier verhard) kom je bij zoutpannen die al in de Romeinse tijd werden aangelegd in verschillende vormen.

De zoutpannen zijn nog steeds in gebruik: zeewater wordt erin verzameld en na verdamping blijft zout achter. Het zout wordt geoogst tussen half mei en begin september. Je ziet weleens foto’s van mensen die over de dijkjes tussen de zoutpannen lopen, maar doe dat hier niet, want dat is ten strengste verboden.

18. Sand Waves

Er zijn nog veel meer mooie plekjes aan de noordkust van Gozo, bijvoorbeeld de ‘zandgolven’ ten noorden van het dorp Żebbuġ. Het is een ongewoon landschap van overhangende rotsen die eruitzien als een in de tijd bevroren golf. Vanaf hier heb je ook een prachtig uitzicht op de kliffen in het westen.

19. Wied il-Mielaħ

Niet ver van de ‘zandgolven’ vind je Wied il-Mielaħ. Nadat het Azure Window in 2017 instortte, moet deze rotsboog in de vorm van een raam als vervanging dienen voor het beroemdere broertje. Vanuit het binnenland kun je vrij dicht bij deze rots komen, de hobbelige kustweg kun je beter vermijden met je gehuurde auto. Aan het einde is een (kleine) parkeerplaats en wil je een plekje vinden, rijd dan vroeg in de ochtend hiernaartoe.

Je kunt abseilen van de rots er tegenover. Het hele eiland Gozo is een hotspot voor rotsklimmers, met tientallen klimwanden voor zowel beginners als gevorderden.

20. Ta’Pinu Basiliek

Er is geen gebrek aan rooms-katholieke kerken op de eilanden, maar de basiliek Ta’Pinu is bijzonder, want die staat in the middle of nowhere, ten oosten van het dorp Għarb. En waarom daar? Omdat hier eerst een vervallen kapelletje stond, waar devote gelovigen stemmen hoorden en besloten werd een grotere kerk te bouwen. De plek is zo heilig, dat maar liefst drie pausen er op bezoek zijn geweest. De huidige kerk werd aan het begin van de vorige eeuw gebouwd in neoromaanse stijl.

21. Gozo zeegrotten

De zuidoostkust van Gozo, rond Ħondoq Bay, is bezaaid met talloze grotten, waarvan sommige zelfs geen naam lijken te hebben. Het is leuk om een kajak te huren en die te ontdekken. Op dagen dat de zee rustig is, kun je smalle ingangen binnenvaren waar soms enorme kalksteengrotten achter schuilgaan.

22. L-Irdum Ta’ Ċenċ

Aan de westkust van Gozo heb je uiteraard veel plekken waar je de zonsondergang kunt bewonderen, maar zo’n plek is er ook aan de zuidkust. Vanaf de bijna loodrechte kliffen van Ta’ Ċenċ kijk je namelijk naar het westen. Die steile rotswand is erg indrukwekkend, zeker als de late middagzon erop schijnt. Van de parkeerplaats is het ruim tien minuten lopen, maar het is een makkelijk, vlak pad. Perfect plekje voor een picknick, maar kom bij harde wind niet te dicht bij de rand van de klif!

Comino

Comino is het kleinste bewoonde eiland van Malta. Het heeft een oppervlakte van 3,5 km² en slechts een handjevol permanente bewoners. Comino staat bekend om zijn adembenemende baaien, spectaculaire rotsformaties en kristalheldere water, een paradijs voor snorkelaars, duikers en natuurliefhebbers. Voor een bezoek aan dit eilandje moet je de huurauto laten staan.

23. Blue Lagoon

De beroemdste attractie is de Blue Lagoon, tussen het hoofdeiland en het nog kleinere Cominotto. Het heldere water is daar erg ondiep, waardoor het een betoverende turquoise kleur krijgt en je tot op de bodem kunt kijken. Het is prachtig, maar daardoor ook een van de meest toeristische plekken in heel Malta. Wil je de drukte vermijden, dan moet je heel vroeg opstaan. In de zomermaanden is het eigenlijk niet leuk meer, zoveel boten als er rondvaren, aangevuld met honderden dagjesmensen die per veerboot aankomen.

24. Andere baaien en rotsformaties

Als je de mensenmassa bij de Blue Lagoon wilt ontvluchten, zijn er twee baaien aan de noordkust van Comino die veel minder druk bezocht worden. De baai Santa Marija heeft een zandstrand met kalm water en op korte loopafstand van dat strand zie je grillige rotsbogen. De baai San Niklaw ligt iets afgelegener, is ook prachtig en wordt nog minder bezocht. De kust van Comino zit vol met grotten en rotsformaties, perfect voor kajakken of boottochten.

25. St. Mary’s Tower

Net als op de andere eilanden staat er op Comino een verdedigingstoren: Torri ta’ Santa Marija. Deze robuuste, vierkante toren uit het begin van de zeventiende eeuw was vooral bedoeld als gevangenis voor ridders die zich misdroegen. Ze kregen hier de taak om zeerovers af te schrikken. Als de vlag op de top wappert, kun je dit fort bezoeken en je hebt er vanaf het dak een mooi uitzicht.

De mooiste stranden van Malta

Met meer dan drieduizend uren zon per jaar is Malta een van de zonnigste landen van Europa! En dan vind je er ook nog eens prachtige stranden en rotsachtige inhammen aan de kristalheldere Middellandse Zee. Een ideale bestemming voor een strandvakantie! Als je een auto huurt, kun je elke dag een ander strand opzoeken.

De Blue Lagoon en de baaien aan de noordkust van het kleinste eiland Comino hebben we hierboven al genoemd. Daarom geven we je hier alleen tips voor de beste stranden op het hoofdeiland Malta en het kleinere Gozo.

In het noordwesten van het hoofdeiland liggen verschillende populaire zandstranden. Het bekendste is Golden Bay, gevolgd door het iets minder drukke Għajn Tuffieħa (Riviera Beach) en Ġnejna Beach. Dat laatste strand is een geweldige optie voor wie wil kajakken. Vlakbij de landtong vind je de spectaculaire zeegrot Ta’ Marija. Aan de noordkust vind je bij het stadje Mellieħa het lange en populaire zandstrand Għadira Bay. Aan de andere kant van dat stadje vind je een afgelegen baai met nauwelijks toeristen, Imġiebaħ Beach. Aan de kust van het noordelijkste puntje van hoofdeiland Malta zijn minder druk bezochte stranden als Armier Bay en Paradise Bay. Een heel mooi rotsstrand is Il-Kalanka, aan de zuidoostkust, vlak bij het bekendere en in de zomer overbevolkte St. Peter’s Pool.

Ramla Bay aan de noordoostkust van Gozo wordt vaak genoemd als het mooiste strand van alle Maltese eilanden. Dit strand staat bekend om zijn rode zand en loopt heel geleidelijk af, waardoor het geschikt is voor kleine kinderen. Een ander fantastisch strand op Gozo is Ħondoq ir-Rummien, een kleine zandbaai in het zuidoosten. Dit is ook een populaire plek voor watersporten als kajakken, parasailen, jetskiën en suppen. Je bereikt deze plek via een smalle weg die afdaalt naar een kleine parkeerplaats. Heel bijzonder is Wied Il-Għasri, een diepe kloof met onvoorstelbaar turquoise water. De witte, steile kalkstenen rotsen aan weerszijden zijn bezaaid met groene struiken en daartussen ligt een klein kiezelstrandje. Ook het kiezelstrand in de diepe inham Mġarr ix-Xini wordt weinig bezocht, maar is schitterend. De baai is perfect voor duiken en snorkelen.

Duiklocaties in Malta

Malta staat bekend als een van de beste duikbestemmingen in Europa. Er is een breed scala aan duiklocaties, van riffen en indrukwekkende zeegrotten tot historische scheepswrakken. Door het heldere water is het zicht er vaak meer dan dertig meter, vooral in de zomer als de zee kalm is. We kunnen hier maar enkele van de vele duiklocaties noemen.

De Inland Sea in het westen van Gozo is een tikje overdreven naam. Het is eigenlijk een klein meer dat met de open zee verbonden is via een honderd meter lange tunnel door de klif. Vlakbij ligt de Blue Hole, een van de populairste duiklocaties. Als je graag kleurrijk zeeleven spot, is Anchor Reef een topkeuze, terwijl Ras il Ħobż aan de zuidkust dramatische afgronden en coole rotsformaties heeft.

Niet ver daar vandaan ligt het wrak van de MV Karwela, een voormalig passagiersschip dat bewust tot zinken werd gebracht als kunstmatig rif. Het wrak ligt op veertig meter diepte en is toegankelijk voor ervaren duikers. Bijzonder indrukwekkend is de lange scheepstrap, die prachtig begroeid is met zeeleven. Er liggen nog een tiental andere scheepswrakken rond de Maltese eilanden, en ook de overblijfselen van een bommenwerper en op de zeebodem staat zelfs een jeep. De Cathedral Cave en Billinghurst Cave zijn prachtige zeegrotten vlak bij elkaar aan de noordkust van Gozo. Alleen gevorderde duikers gaan hier naar beneden, want de grotten zijn alleen diep onder water toegankelijk.

Wanneer een roadtrip maken op Malta en Gozo?

Malta heeft het hele jaar door een mild, mediterraan klimaat, maar in de zomermaanden is het erg druk op de eilanden. De beste maanden voor een roadtrip zijn dan ook in de lente (april/mei) en de herfst (eind september/oktober/begin november). Als je een beetje wind niet erg vindt, is de winter een prima tijd om Malta te bezoeken, al is het dan niet om te zwemmen, maar juist voor lange wandelingen door de prachtige natuur.

Wegen en verkeerssituatie

Het wegennet op Malta en Gozo wordt over het algemeen goed onderhouden, maar buiten de stedelijke gebieden kunnen de wegen wel erg smal zijn. De route naar afgelegen plekjes kan hobbelig zijn en wees ook bedacht op gaten in het asfalt. Vanwege die smalle wegen kun je het beste een kleine auto huren, al hangt die keuze natuurlijk ook af van het aantal mensen waarmee je reist.

In Malta rijd men links en als je dat niet gewend bent, is het even schakelen, maar je went er sneller aan dan je denkt. Over dat schakelen gesproken: om daar niet meer over te hoeven nadenken kun je overwegen een elektrische auto te huren.

Waarom een auto huren op Malta?

Malta en Gozo zijn kleine eilanden en de afstanden zijn dus niet groot, maar toch raden we je aan voor je vakantie een auto te huren. Er is weliswaar openbaar vervoer op het eiland, maar veel bussen rijden slechts één keer per uur en er zijn veel haltes. Het kost daardoor erg veel tijd om met de bus van de ene naar de andere plek te komen. Tijd die je liever besteedt aan al het moois dat Malta heeft te bieden. Een huurauto geeft je de ultieme vrijheid om alle hoeken en gaten van dit cultuurrijke land te verkennen.

We raden je aan een huurauto ruim van tevoren te reserveren. Vergelijk op onze site rustig de aanbiedingen van verschillende verhuurders in Malta en maak je keuze, zodat je zeker weet dat de huurauto die bij je past bij aankomst voor je klaarstaat. Voor helemaal zorgeloos rondrijden op Malta kies je voor een huurauto met ons Worry-Free label. Daarbij zijn de noodzakelijke verzekeringen inbegrepen en is je eigen risico afgedekt!